Teken

De meest voorkomende en actieve teken:

Gewone teek

(Ixodes ricinus (L.))

• Orde: Ixodida (teken)
• Familie: Ixodidae (schildteken)

De gewone teek, ook wel bekend als schapenteek, is de  meest voorkomende teek in ons land en lijkt op een plat spinnetje. Het zijn kleine, bloedzuigende parasieten die zich met hun monddelen vastbijten in de huid van een gastheer. Dit kunnen o.a. muizen, egels, konijnen, honden en katten zijn, maar ook de mens. Heeft u interesse in meer informatie over bijvoorbeeld de biologie en het gedrag van een teek, de geschiedenis van de ziekte van Lyme, of hoe een tekenbeet te voorkomen is? Wellicht is onze nascholing “Teken en de ziekte van Lyme” iets voor u! Tijdens deze dag komen verschillende onderwerpen aan bod en zal in de middag samen met de docent de leefomgeving van de teek worden bezocht.

Algemeen
Gewone teken kunnen huidziekten, Q-koorts en de ziekte van Lyme, die veroorzaakt wordt door een bacterie, overbrengen op mens en dier. De beet van een teek is over het algemeen niet pijnlijk en wordt zodoende niet direct opgemerkt. Dit gebeurt pas als de teek zich heeft gevoed met bloed en men een bobbeltje voelt. De kans op de ziekte van Lyme is overigens erg klein wanneer de teek binnen 24 uur èn op de juiste manier wordt verwijderd.

Uiterlijk
De gewone teek heeft een harde huid, 8 poten en duidelijk vooruitstekende monddelen. Ze variëren in kleur van grijs tot roestbruin. Het volwassen mannetje heeft een lengte van ca. 2 mm; het vrouwtje ca. 4 mm, maar kan in volgezogen toestand tot wel 11 millimeter groot worden (vergelijkbare grootte als een erwt). Tijdens het larvestadium heeft de teek 6 poten en een lengte van ongeveer 0,75 millimeter (volgezogen 1,25 mm); het daarop volgende nimfstadium heeft wel 8 poten en een lengte van ca. 1,3 millimeter (volgezogen 2 mm). De eitjes zijn geel van kleur.

Ontwikkeling
De ontwikkeling van de teek kent 4 stadia: ei–larve–nimf–adult en kan, afhankelijk van de omstandigheden, wel 7 jaar duren. Gewoonlijk duurt de gehele ontwikkeling 2-3 jaar.
Voor elke vervelling en voor het produceren van eitjes is een bloedmaaltijd nodig, vaak is dit van drie verschillende gastheren.

Het wijfje kan wel duizenden eitjes afzetten op de begroeiing. De eitjes zijn gevoelig voor uitdrogen, daarom is een vochtige omgeving noodzakelijk om te overleven (relatieve luchtvochtigheid van 80% of hoger). Na enkele weken komen de 6-potige larven tevoorschijn. Ze hechten zich zodra de gelegenheid zich voordoet, vast aan een gastheer en zuigen gedurende 3-7 dagen bloed, waarna ze het lichaam verlaten. Na een rustperiode van 4 weken volgt de vervelling tot nimfstadium. Bij afwezigheid van een gastheer kan de larve wel 2 jaar hongeren.

De 8-potige nimfen klimmen, net zoals de larven, naar de toppen van vegetatie en wachten tot er een gastheer langskomt. Ze gaan extreem zuinig met hun energie om en kunnen tot wel 1 jaar hongeren. Na een bloedmaaltijd laten ze zich vallen en zullen ze vervellen tot een volwassen teek. Volwassen teken leven tot ca. 2 jaar.

Leefwijze
De teken leven verborgen en komen het meest voor op plaatsen waar de luchtvochtigheid hoog blijft (80% of hoger), zoals in moerasachtige gebieden met lage vegetatie waar ze aan de onderzijde van bladeren en stengels zitten. Ook bosgebieden met lage onder-vegetatie (bijvoorbeeld bosbessen en bramen) kunnen bij uitstek plaatsen zijn waar teken zich verschuilen. Daarnaast komen ze ook voor in parken, weilanden, tuinen en dergelijke. Binnenshuis hebben ze vanwege de droge omstandigheden geen overlevingskans.

Teken zijn van begin maart tot eind november het actiefst. In deze periode is de kans het grootst dat men ze oploopt. Teken worden geactiveerd door een verhoogd koolstofdioxidegehalte in de uitgeademde lucht en door de warmte van een naderende gastheer die tijdens het lopen door de vegetatie voor de nodige beweging zorgt, waarna de teken zich laten vallen. Eenmaal op de gastheer kunnen ze met hun zuigsnuit door de huid heen boren en zich met kleine weerhaakjes stevig vastzetten, om vervolgens bloed te zuigen (dit proces kan enkele dagen duren). Volwassen mannetjes van de gewone teek nemen geen bloed.

Wering en preventie
Bij wandelingen door vochtige bossen kan goed op het lichaam aansluitende kleding (lange mouwen, lange broek) gedragen worden. Blijf daarnaast op de wandelpaden; loop niet door de lage vegetatie. De aan de lucht blootgestelde huid (met name handen en gezicht) kan ingesmeerd worden met een afweermiddel op basis van DEET, welke verkrijgbaar zijn bij de apotheek of drogisterij.

Contoleer na een wandeling of na het kamperen in natuurgebieden uw lichaam op teken. Doe dit ook bij uw huisdieren. Er zijn geen bestrijdingsmiddelen tegen teken voor de mens, alleen goede weringsmaatregelen zijn effectief. Voor huisdieren zijn er wel enkele middelen in de handel ter bestrijding van aanwezige teken, toch kan er na een behandeling wederom een teek op het dier komen na een wandeling of na het buiten zijn.

Verwijderen van een teek
Bij het verwijderen van een teek mag deze nooit bedwelmd worden met olie, alcohol of andere middelen, omdat het dier dan speeksel uit de speekselklieren in de wond van de gastheer kan brengen, waardoor er een infectie kan ontstaan.

Tijdens het verwijderen kan het minuscule snuitje van de teek afbreken. Dit kan echter geen kwaad, want de snuit is niet besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Wanneer u door een teek gebeten bent, noteer dan altijd de datum. Dit is van belang voor uw huisarts in verband met het ontstaan van de eventuele ziekteverschijnselen.

Hieronder volgt stapsgewijs een procedure hoe u een teek kunt verwijderen:

• Gebruik een tekenpincet of ander dergelijk hulpmiddel (verkrijgbaar bij apotheek of drogisterij)
• Pak de huid zodanig beet dat er een bultje ontstaat waar de teek op zit
• Plaats het hulpmiddel zo ver mogelijk over de kop van de teek, tot op de huid
• Verwijder de teek op de voor het gekozen hulpmiddel voorgeschreven wijze. Bijvoorbeeld met een pincet door voorzichtig te draaien en ondertussen te trekken totdat de teek loslaat
• Desinfecteer het wondje na het verwijderen van de teek met alcohol (70%) of jodium
• Desinfecteer na gebruik ook het hulpmiddel (met alcohol, kokend water of een ander desinfecterend middel)

Waarschuwing
De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Kenmerkend voor deze ziekte is een rode kring op de bijtplaats, die geleidelijk groter wordt en in het midden verbleekt. Dit gebeurt meestal na 3 à 4 weken.

Als u dit waarneemt moet u meteen contact opnemen met uw huisarts!!!

Binnen enkele weken tot maanden kunnen ziekteverschijnselen van zenuwen, gewrichten en hart ontstaan. Het meest voorkomend zijn aangezichtsverlamming, hevige pijn in arm, been of romp, dubbelzien en pijnlijke gewrichten.

Bron

©KAD – 2024

Meer weten?

Neem dan contact met ons op.

Hondenteek

(Rhipicephalus sanguineus (Latreille))

• Orde: Ixodida (teken)
• Familie: Ixodidae (schildteken)

Hondenteken zijn kleine, bloedzuigende parasieten die zich met hun monddelen vastbijten in de huid van hun gastheer; hoofdzakelijk de hond. Bij uitzondering kan de hondenteek de mens als gastheer verkiezen. De hondenteek is één van de meest wijdverspreide soort teken ter wereld en verkiest warme en vochtige omgevingen. Ongebruikelijk is dat deze teek zijn volledige levenscyclus binnenshuis kan voltooien.\

Algemeen
Hoewel de hondenteek over de gehele wereld voorkomt, is hij het meest algemeen in Afrika, het Midden-Oosten en met name in het Middellandse zeegebied. De teek staat erom bekend verschillende ziekten over te kunnen brengen op zowel dieren als mensen, o.a. vlektyfus en fièvre boutonneuse, ook wel Mediterrane gevlekte koorts genoemd. Daarnaast kan deze teek via de uitwerpselen Q-koorts overbrengen, wat echter ook kan voorkomen via de uitwerpselen van de gewone, inlandse teek (Ixodes ricinus). De teek leeft hoofdzakelijk op honden, maar wordt ook op andere dieren gevonden en een enkele keer op de mens. In ons land kan deze soort zich binnenshuis gedurende lange tijd (minstens enkele jaren) handhaven.

Uiterlijk
De hondenteek heeft een harde huid, 8 poten en duidelijk vooruitstekende monddelen. Ze zijn roodbruin van kleur. De volwassen teken hebben een lengte van 2-3 mm, al kan een volwassen vrouwtje in volgezogen toestand tot wel 8 mm groot worden; hierbij heeft ze een blauwgrijze kleur.

Tijdens het larvestadium heeft de teek 6 poten, een lengte van ca. 1 mm en is in volgezogen toestand blauw van kleur. Het daarop volgende nimfstadium heeft wel 8 poten en is in volgezogen toestand donkergrijs.

Ontwikkeling en leefwijze
De volgezogen vrouwelijke exemplaren laten na de bloedmaaltijd hun gastheer los en zoeken een goede schuilplaats. Zij hebben daarbij een sterke neiging om naar boven te kruipen, zodat ze vaak gevonden worden in naden en kieren bij plafonds van woningen, kennels en dergelijke. In deze schuilplaatsen deponeert het wijfje 1000 – 3000 eitjes, waaruit na 19-60 dagen de 6-potige larven komen. Deze larven hechten zich, zodra de gelegenheid zich voordoet, vast aan een hond en zuigen zich in 3-6 dagen vol bloed. Vervolgens laten ze zich vallen en verbergen zich in allerlei naden en kieren, om in 6-23 dagen te vervellen tot de 8-potige roodbruine nimfen.

Na enige inactieve dagen, beklimmen de nimfen vegetatie of verticale oppervlakken en wachten ze op een gastheer. Mocht deze passeren, dan hechten ze zich weer vast en blijven gedurende 4-9 dagen zitten, waarin ze zich opnieuw volzuigen met bloed. Na afloop wordt de hond verlaten, verbergen zich en vervellen in een periode van 12-29 dagen, waarna het dier volwassen is. Het dier is zeer actief als het verstoord wordt.

De volwassen teken hechten zich nogmaals aan de hond en blijven daar gedurende 50-60 dagen, waarbij zij zich ook weer met bloed volzuigen. Na de laatste bloedmaaltijd leggen de volwassen vrouwelijke exemplaren eitjes. In elk van de ontwikkelingsstadia kan het levende exemplaar zeer lang zonder voedsel; er zijn voorbeelden bekend van teken die 200 dagen zonder voedsel in leven konden blijven.

Wering
Indien de hond mee op reis gaat naar (bijvoorbeeld) Zuid-Europa, controleer de hond dan regelmatig op teken. Raadpleeg zo nodig de dierenarts.

Bestrijding
Bij het verwijderen van een teek mag deze nooit bedwelmd worden met olie, alcohol of andere middelen, omdat het dier dan speeksel uit de speekselklieren in de wond van de gastheer kan brengen, waardoor een infectie kan ontstaan. 

De teek moet met een pincet of ander dergelijk hulpmiddel voorzichtig worden losgedraaid. Niet lostrekken omdat anders de monddelen in het wondje achter blijven, wat ook een infectie kan veroorzaken. Behandel de hond met voor het doel toegelaten diergeneesmiddelen. Raadpleeg hiervoor een dierenarts.

Daarnaast wordt geadviseerd een inventarisatie van de verspreiding in de door de hond bezochte objecten uit te voeren. Bespuit naden en kieren met een voor dat doel toegelaten biocide (=bestrijdingsmiddel). Ca. 2 maanden na de behandeling van de hond(en) en woning of kennel e.d., is controle wenselijk om waar nodig een nabehandeling uit te voeren. 

De bestrijding dient plaats te vinden met inachtneming van de voorzorgsmaatregelen en Wettelijke Gebruiksvoorschriften die op het etiket van de biocide vermeld staan. Wanneer u een werkzame stof of de toelatingsstatus van een biocide wilt checken, kunt u  de bestrijdingsmiddelendatabank van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) raadplegen.

Bron

©KAD – 2024

Meer weten?

Neem dan contact met ons op.

Middelandse zee teek

(Hyalomma marginatum (Koch))

• Orde: Ixodida (teken)
• Familie: Ixodidae (schildteken)

Regelmatig worden en in Nederland Hyalomma-teken aangetroffen. Deze Middellandse Zee-teek (in de media beter bekend als de reuzenteek) kent een zeer groot verspreidingsgebied in o.a. Noord-Afrika, Zuid-Europa, het Midden-Oosten en het Zuiden van Rusland.

Uiterlijk
De Hyalomma-teek heeft gestreepte poten. Ze zijn ongeveer 2-3 maal groter dan de Nederlandse (schapen-)teek. Ze hebben géén vlekken op hun schild. Wel zijn er op het schild aan beide zijden glasheldere ogen te zien.

Leefwijze en ontwikkeling
Teken kennen drie actieve stadia: larve, nimf en volwassen teek. De Hyalomma-teek kent slechts twee gastheren. De larven vervellen op hun gastheer tot nimf, waardoor zij in beide stadia van dezelfde gastheer gebruik kunnen maken. Zij voeden zich met het bloed van deze gastheer. Deze gastheer kan bijvoorbeeld een trekvogel zijn. Zij kunnen zich in gedurende deze twee stadia tot wel 26 dagen op de gastheer bevinden, en zo dus over grote afstanden getransporteerd worden.

Volgezogen nimfen hebben een warme en droge omgeving nodig om te kunnen vervellen tot volwassen teek. De warme zomers van 2018 en 2019 waren gunstig voor de overleving, en resulteerde in verschillende vondsten van de teek. De volwassen teken hebben een voorkeur voor hoefdieren, zoals paarden, reeën, runderen en schapen.

Hyalomma-teken verstoppen zich in de bodem en wachten tot er een potentiële gastheer passeert. Als dat het geval is, beklimmen zij deze zo snel mogelijk.

Risico's
Er vinden al vele jaren introducties van deze tekensoort plaats. Echter zijn zij vooralsnog niet instaat overlevende populaties te vormen in ons land. De Hyalomma-teek kan in gebieden waar het Krim-congovirus van nature voorkomt, zoals in Azië, Afrika en Zuid(oost) Europa, dit virus overdragen naar de mens. Dit kan leiden tot Krim-Congo-hemorragische koorts (CCHF). De kans om dit virus op te lopen is echter erg klein. In 2017 zijn in héél Europa slechts twee gevallen gemeld. Zij kunnen echter ook parasieten overbrengen naar paarden, zoals Babesia en Theileria, die piroplasmose kunnen veroorzaken. Tevens kunnen zij de bacterie Rickettsia aeschlimannii overbrengen, die bij de mens vlekkenkoorts kan veroorzaken. Echter zijn de kansen hierop erg klein. In ons land is vooral de schapenteek, met kans op verspreiding van de ziekte van Lyme een gevaar.

Wering en preventie
Bij wandelingen door vochtige bossen kan goed op het lichaam aansluitende kleding (lange mouwen, lange broek) gedragen worden. Blijf daarnaast op de wandelpaden; loop niet door de lage vegetatie. De aan de lucht blootgestelde huid (met name handen en gezicht) kan ingesmeerd worden met een afweermiddel op basis van DEET, welke verkrijgbaar zijn bij de apotheek of drogisterij.

Contoleer na een wandeling of na het kamperen in natuurgebieden uw lichaam op teken. Doe dit ook bij uw huisdieren. Er zijn geen bestrijdingsmiddelen tegen teken voor de mens, alleen goede weringsmaatregelen zijn effectief. Voor huisdieren zijn er wel enkele middelen in de handel ter bestrijding van aanwezige teken. Toch kan er na een behandeling wederom een teek op het dier komen na een wandeling of na het buiten zijn.

Verwijderen van een teek
Bij het verwijderen van een teek mag deze nooit bedwelmd worden met olie, alcohol of andere middelen, omdat het dier dan speeksel uit de speekselklieren in de wond van de gastheer kan brengen, waardoor er een infectie kan ontstaan.

Tijdens het verwijderen kan het minuscule snuitje van de teek afbreken. Dit kan echter geen kwaad, want de snuit is niet besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Wanneer u door een teek gebeten bent, noteer dan altijd de datum. Dit is van belang voor uw huisarts in verband met het ontstaan van de eventuele ziekteverschijnselen.

Hieronder volgt stapsgewijs een procedure hoe u een teek kunt verwijderen.

• Gebruik een tekenpincet of ander dergelijk hulpmiddel (verkrijgbaar bij apotheek of drogisterij)
• Pak de huid zodanig beet dat er een bultje ontstaat waar de teek op zit
• Plaats het hulpmiddel zo ver mogelijk over de kop van de teek, tot op de huid
• Verwijder de teek op de voor het gekozen hulpmiddel voorgeschreven wijze. Bijvoorbeeld met een pincet door voorzichtig te draaien en ondertussen te trekken totdat de teek loslaat
• Desinfecteer het wondje na het verwijderen van de teek met alcohol (70%) of jodium
• Desinfecteer na gebruik ook het hulpmiddel (met alcohol, kokend water of een ander desinfecterend middel)
  
  

Bron

©KAD – 2024

Meer weten?

Neem dan contact met ons op.

Bestrijding

Voor een goede bestrijding: bel Wespro of kijk hier voor meer contactinformatie.

Wespro: familiebedrijf sinds 1999

Last van plaagdieren of interesse in onze mobiele straaldiensten? Lees dan verder voor meer informatie of neem contact met ons op. Wij zijn een écht familiebedrijf. Met jarenlange ervaring en gespecialiseerd in plaagdierpreventie en mobiele straalwerken.